قوانین قابل استناد برای نصب دوربین مداربسته

سلام به همه دوستان و همکارانی که قصد نصب دوربین مداربسته رو برای مشتری های خود را دارند. شما در هر سطحی که هستید، چه حرفه ای و با تجربه و چه تازه کار و علاقمند قطعا اطلاعات خوبی در مورد نحوه نصب و راه اندازی سیستم های دوربین مداربسته دارید. در این مقاله این موضوع مورد بررسی قرار میگیرد که قوانین نصب دوربین مداربسته چه هستند؟ نصب دوربین مداربسته را از نظر قانون ثبت شده کشور و همینطور عرف جامعه بررسی خواهیم  کرد تا بدانیم برای نصب آن چه الزامات و محدودیتهای قانونی وجود داره تا هم شما و هم مشتری بعدا درگیر مشکلات قانونی اون نشوید.

نصب دوربین مداربسته به دلیل بالا بردن حوزه نظارت و همینطور دید از راه دور امروزه با اقبال عمومی بالایی چه در مشاغل و چه برای استفاده های شخصی مواجه شده است. این افزایش تعداد دوربین های در حال ضبط یک مزیت به جامعه اضافه کرده و آن نیز کاهش جرایم است! همونطور که همیشه میگوییم با نصب دوربین مداربسته هم مشتری سود میبرد و هم جامعه. ترس دیده نشدن باعث شده است سارقین در مکانهایی که دوربین مداربسته دارد کمتر اقدام به سرقت بکنند. این ویژگی باعث شده که در دو دهه اخیر دوربین مداربسته از یک کالای لوکس و بعضا نمایشی به یه وسیله حفاظتی و نظارتی کارآمد هم برای صاحب آن و هم برای جامعه تبدیل شود.

طبق تجربه کشورهای پیشرفته تر، که سالها پیش استفاده از دوربین مداربسته را شروع کردند، استفاده از دوربین مداربسته باعث شده تا اتفاقات ساده شهری مثل عبور و مرورها تا اتفاقات پیچیده تر مثل رفتارشناسی مردم تحت نظارت قرار بگیرد. مخاطب دوربین مداربسته چه سازمانها و ارگانهای دولتی بودند، مثل نیروهای انتظامی، و چه افراد حقیقی که هدفشان بررسی خانه، مزرعه، باغ و یا محیط شغلی بود توانستن با فعالسازی امکانات هوشمند ساده و یا پیشرفته اتفاقاتی را در حوزه ی دید دوربین ها بوده را خیلی سریع تشخیص بدهند. اجازه بدهید با ذکر مثال به شما توضیح بدهیم. تقریبا تمام سیستمهای نظارتی را میشه به عنوان دزدگیر هم استفاده کرد. قابلیتی که ما آن رو به عنوانmotion Detection  میشناسیم. این قابلیت به ما کمک میکند تا در زمانیکه در یک محیط خاص حضور نداریم بتوانیم از عبور و مرور در آن محل آگاه بشیم. البته ما قصد ندارم که به امکانات مختلف سیستم های نظارتی بپردازم، اما با گفتن این ویژگی این هدف رو دنبال میکنیم که به شما بگوییم استفاده از یک سیستم نظارتی ساده چطور توانسته قابلیتهای امنیتی را به صاحبان خودش بدهد. از طرف دیگر دوربین های نظارت شهری هم با نرم افزارهای پیشرفته ای که دارند توانستن تخلفاتی مثل سرعتهای غیرمجاز در رانندگی، تجمعات غیرمجاز و رفتارهای مشکوک افراد پیش از ارتکاب جرم را تشخیص بدهند. بنابراین استفاده از دوربین مداربسته صرف دیدن یک محیط نیست، این سیستمها چشمهای نظاره گر هوشمند ما هستند که امنیت را، حتی در زمانیکه به صورت مداربسته توسط صاحب یا اپراتور آن بررسی نمیشوند، فراهم کردند. در کشور انگلستان با استفاده از دوربین های مداربسته شهری توانستند از اقدامات تروریستی تجزیه طلبان ایرلندی جلوگیری کنند. نیروهای انتظامی حتی تونستن از بررسی دوربین هایی که در یک خیابان توسط افراد دیگه برای مثلا منزل خودشان نصب کرده بودند پی به سر نخ های اتفاقاتی که برای منازل دیگر رخ داده بود ببرند. این ها همگی ویژگی های مثبتی هستن که شما کم و بیش یا شنیده اید یا دیده اید و یا خودتان تجربه کرده اید.

قانون:

دوباره به مساله قانون برمیگردیم! همانطور که دیدیم دوربین مداربسته ویژگی های مثبتی را برای افراد جامعه فراهم کرده است؛ اما آیا افراد میتوانند به هدف افزایش امنیت خودشان از هر مکانی فیلمبرداری کنند؟ چطور میشود هم امنیت را بالا ببریم و هم حریم خصوصی دیگران را رعایت کنیم؟ چطور میشود هم امنیت را بالا ببریم و هم دچار مشکلات قانونی نشویم؟

اجازه بدهید ابتدا یک بررسی در کتاب قانون و قوانین نیروهای انتظامی انجام بدهیم تا ببینیم از نظر قانون نصب دوربین مداربسته چه محدودیت هایی را دارد؟

اگر نگاهی به کتاب قانون جمهوری اسلامی ایران بندازیم میبینیم که قوانین دقیقی برای نصب دوربین مداربسته وجود ندارد و اینطور که به نظر می آید این مساله نه چندان نو ظهور هنوز مورد توجه دقیق قانون گذارها قرار نگرفته است. البته این به این معنی نیست که به دلیل خلا یک قانون اختصاصی برای دوربین مدار بسته میشود دوربین را در هرجایی که میخواهیم نصب کنیم و از هرچیزی که میخوایم فیلم و عکسی بگیریم. در کتاب قانون چند اصل و ماده وجود داره که دانستن آنها راه را برای درک بهتر نصب قانونی ساده تر میکند. اینجا این قوانین را برای شما توضیح میدهیم.

عکسبرداری در مکانهایی که افراد میتوانند بدون اجازه وارد آنجا شوند و یا در آنجا حضور داشته باشند آزاد است. مانند پاساژها، ورزشگاه ها، و یا خیابانها. فیلمبرداری در مکانهای نیمه خصوصی-نیمه عمومی با کسب مجوز آزاد است. این مکانها مثل رستوران ها، سالن های تئاتر، کنسرت، سالن های ورزشی هستند که برای نصب دوربین باید مجوز قانونی فراهم شود. در این مکانها نصب دوربین مداربسته باید توسط برچسب بزرگ و مشخص اعلام گردد.

حالا تصویربرداری مخفیانه چطور؟ قانون نحوه مجازات اشخاصی که اقدام به تصویر برداری و یا ضبط صدا به صورت مخفیانه و غیر مجاز میکنند در سال ۱۳۸۶ وضع شده است.

بند (ب) ماده ۵ این قانون اشاره میکند که: تهیه فیلم و عکس از محل هایی که اختصاصی بانوان بوده و آنها فاقد پوشش مناسب می باشند مانند حمام ها، استخرها و تکثیر و توزیع آن ممنوع است. همچنین طبق بند (ج) این ماده، تهیه مخفیانه فیلم از مراسم خانوادگی و تکثیر و توزیع آنها جرم است. بنا بر این بند در صورت استفاده از دوربین در فضای داخلی خانه ها بهتر است در زمان برگزاری جشن و یا مهمانی خصوصی سیستم نظارتی خاموش شود تا موجب پیگرد قانونی نشود. طبق این ماده مرتکبان جرم های گفته شده به دو تا پنج سال حبس و ده سال محرومیت از حقوق اجتماعی و ۷۴ ضربه شلاق محکوم میشوند.

در کل باید اذعان کرد که فیلمبرداری از یک مکان در حالیکه افراد از این قضیه اطلاع ندارند همیشه باعث مسئولیت کیفری نمیشود، بلکه مسئولیت اخلاقی و شرعی در مورد اون نمود بیشتری پیدا میکند و هر زیانی که به سایر افراد وارد شود صاحب سیستم دوربین مداربسته ملزم به جبران خسارت میشود. ماده ۷ قانون یاد شده اشاره میکنه که زیان دیده از جرائم ذکر شده در این قانون حق مطالبه ضرر و زیان را دارد.

استناد به فیلم تهیه شده توسط دوربین مداربسته در دادگاه چگونه است؟

در خصوص این موضوع اتفاق نظری وجود ندارد اما اگر نصب دوربین مداربسته سبب خدشه دار شدن حریم خصوصی سایرین نمیشود، قانون گذار میتواند از آن به عنوان راهی برای اثبات وقوع و یا عدم وقوع یک جرم استفاده کند. ماده۱۹۹ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مقرر کرده است که: در کلیه امور حقوقی دادگاه علاوه بر رسیدگی به اظهارات مورد استناد طرفین دعوا، هرگونه تحقیق یا اقدامی که برای کشف حقیقت لازم باشد، انجام خواهد داد که به این معنیست که راه را برای استفاده از تصاویر ضبط شده دروبین های یک محل برای کشف حقیقت کاملا باز میگذارد. البته باید به این نکته توجه کرد که قاضی دادگاه برای اطمینان از صحت فیلم و اینکه این فیلم مونتاژی نیست آن را به کارشناس ارجاع میدهد.

حالا اگر کسی مخفیانه فیلمبرداری کرد و آن را به عنوان مدرک ارائه کرد چطور؟

اگر یک قاضی برای پیشبرد تصمیم خودش از این فیلم که به صورت مخفیانه و جاسوسی تهیه شده استفاده کند ممکن است این رای توسط دادگاه تجدیدنظر و دادسرای انتظامی قضاوت نقض شود چون اصل فیلمبرداری مخالف قانون است.

بررسی قوانین دیگر از کتاب قانون:

این قوانین با در نظر گرفتن حریم خصوصی در اینجا به کار برده شده اند. حالاحریم خصوصی چه تعریفی داره؟

حریم خصوصی یعنی یک فرد بتواند اطلاعات مربوط به خود را مجزا کند و در نتیجه بتواند اطلاعات را با انتخاب خودش در برابر دیگران آشکار کند. حریم خصوصی به عنوان یک حق بشری مطرح است و ناشی از وجود کرامت ذاتی در انسان است. لازمه رعایت این حق، محفوظ ماندن صدا و تصویر در افراد است.

اصل ۲۵ قانون اساسی هرگونه استراق سمع و نظارت بر دیگران بدون حکم قانونی رو منع کرده است.

اصل ۲۲ قانون اساسی تاکید دارد که حیثیت افراد باید مصون باشد.

ماده ۴۱ منشور حقوق شهروندی هم به این موضوع اشاره دارد که: کنترل های صوتی و تصویری خلاف قانون در محیط های کار، فروشگاه ها و سایر محیط های ارائه خدمت غیر عمومی ممنوع است. در اینجا منظور از خلاف قانون مواردی بود که پیشتر بررسی شد و برای قانونی کردن این کار کسب مجوز از مراجع و البته اعلام کردن به سایرین از طریق نصب تابلو الزامی است.

حالا بیایید در مورد نصب دوربین مدار بسته در محل های مختلف صحبت کنیم

۱) شرایط نصب دوربین مدار بسته در مکان‌های عمومی:

برای راه اندازی دوربین مدار بسته در مکان‌های عمومی به جز اطراف مکان های امنیتی مانند سفارتخانه‌ها، پادگان ها، پایگاه‌های هوایی و محیط‌های نظامی هیچ‌گونه منع قانونی وجود ندارد. البته طبق تجربه شخصی تیم پژوهش ما بهتر است در زمان نصب این دوربین ها مخصوصا دوربین گردان حوزه دید شما بخش حراست ادارات دولتی را پوشش قرار ندهد تا بعدا درگیر مشکلاتی ناخواسته با این واحدها و ارگان ها نباشید.

۲) شرایط نصب دوربین مداربسته داخل منزل شخصی:

برای راه اندازی دوربین مدار بسته داخل خانه صاحب خانه باید وجود دوربین را به تمامی اعضای خانواده اطلاع بدهد، هم‌چنین به مهمان یا افرادی که به خانه آنها رفت و آمد میکنند هم اطلاع داده شود. نصب دوربین مداربسته در فضاهای خصوصی مثل دستشویی و حمام جرم است.

۳) نصب دوربین مداربسته خارج از منزل شخصی (محوطه خارجی):

اگر ساختمان شخصی باشد، صاحب خانه می‌تواند در مناطق مهم مثل درب‌های ورود و خروج دوربین مدار بسته نصب کند و همسایه ها و صاحبان مغازه‌های اطراف نیز باید از وجود دوربین مداربسته اطلاع داشته باشند.

۴) شرایط نصب‌دوربین مدار بسته بخش‌های مشاع ساختمان:

اول مشاعات رو تعریف میکنیم: مشاعات منازل مسکونی شامل پارکینگ، حیاط، راهرو، پشت بام و مواردی از این دست هستند. برای راه اندازی دوربین مدار بسته در این بخش‌ها باید تایید کتبی یکی از عضوهای مجمع یا هیئت مدیره ساختمان وجود داشته باشد. اگر مجمع ساختمان با نصب دوربین مداربسته موافقت کند و هر یک از اعضای ساختمان بخواهد با مخالفت خود مانع نصب دوربین شود، هیئت مدیره می تواند با دریافت مجوز کتبی نصب دوربین را انجام بدهد.

۵) شرایط نصب دوربین مدار بسته در محیط ‌های اداری و کاری:

کارفرما باید قبل از اقدام به نصب دوربین مداربسته در محیط کار، اطلاعات زیر را در اختیار کارمندان قرار بدهد:

• اطلاع از نصب دوربین مدار بسته در محل کار
• علت نصب دوربین مدار بسته
• محوطه ای که تحت پوشش دوربین مدار بسته قرار می گیرد
• چگونگی استفاده از تصاویر ضبط شده
• چگونگی حفاظت از حقوق کارمندان و حریم شخصی آن ها

در کل کارفرما باید حقوق انسانی را در استفاده از دوربین مدار بسته رعایت کند و در صورت لزوم از تصاویر ضبط شده استفاده کند و هم‌چنین نظارت توسط دوربین مدار بسته نباید برای کارمندان مزاحمت ایجاد کند.

۶) نصب دوربینهای مخفی:

نصب این گونه از دوربین های مدار بسته چه در محیط های عمومی و چه خصوصی، نیازمند مجوز است و در صورت استفاده دوربین مخفی حتی در منزل شخصی اگر شکایتی به همراه داشته باشه، شخص خاطی باید جریمه ی سنگینی را پرداخت کند که پیشتر به آن اشاره شد.

۷) نصب دوربین مدار بسته در مکانی که ممکن است در زمان خاصی حریم خصوصی نقض شود:

این موارد بسیار کم یابند. ابتدا بگذارید چند مثال بزنیم. در زمانی که میخواهید در یک منطقه عمومی دوربینی را نصب کنید، مثل فروشگاه لباس، زمان هایی پیش می آید که مثلا درب اتاق پرو باز میشود و ممکن است تصاویر افراد داخل آن ناخواسته ضبط شوند. بنابراین با توجه به نیاز فیلم برداری از محیط داخلی مغازه بهتر است یا محل دروبین در جایی نصب بشه دید مستقیم به این مناطق نداشته باشد و یا در صورت اجبار از قابلیت Region Mask استفاده شود که به طور دستی میشود یک پوشش دیجیتال بر روی محل های مورد نظر قرار داد تا محل هایی که ممکن است حریم خصوصی افراد دچار مخاطره شوند در امان بمانند. در این حالت آن مناطق پوشیده میشوند و در حوزه دید دوربین شما قرار نمیگیرند. به این صورت هم از نظر انسانی وظیفه خودتانرا  انجام داده اید و هم بعدا درگیر مسایل قانونی نمیشوید.